Lavanta isminin kökeni latince yıkama anlamına gelen “lavare” kelimesinden türemiştir. Lavantanın sahip olduğu hoş koku onun eski çağlarda yıkama ve banyo sularında esans amaçlı kullanılmasını sağlamıştır.
Lavanta bitkisinin yapısına bakıldığında çiçeklenme dönemlerinde boyu 60-70 cm’lere kadar gelişebilen yaz aylarında çiçek açan bir bitki türü ile karşılaşılmaktadır. Lavanta bitkisi toprak türü açısından pek seçici olmamasının yanı sıra iklim konusunda hassastır. Lavanta bitkisi sığ köklüdür ve kökü 25 cm’lere kadar çıkmaktadır. Bu durum onun sıcak ve kurak iklime olan dayanıklılığını arttırmaktadır. Fakat lavanta soğuk iklim şartlarına dayanıklı değildir. Bunun yanında soğuk iklimlerde de yetişebilen nadir türleri vardır.
Lavanta bitkisinin ekimi 2 şekilde de yapılabilmektedir.
İlk yöntem generatif organları ile yapılan tohumdan yetiştirmedir. Bu yöntem en fazla tercih edilen yöntemdir. Generatif üretimde de 2 ayrı yol izlenmektedir. Birinci yol tohumların direk tarlaya ekilmesidir. Fakat tohumların küçük olmasından dolayı tohum yataklarının hazırlanması daha uğraştırıcıdır ve ikinci yol olan fideleme daha fazla tercih edilmektedir. Tohumlar önce yastıklara ekilip fide elde edilmektedir daha sonra tarlalara ekilmektedir.
İkinci yöntem ise vegetatif organları ile yapılan üretimdir. Burada lavanta bitkilerinin yan kök sürgünleri ve yaşlı bitkilerden elde edilecek çeliklerle yapılmaktadır.
Lavanta dikimi yapılan tarlalarda en çok dikkat edilmesi gereken unsur tarlanın yabancı otlardan arındırılmış olmasıdır. Ayrıca dikimden sonra da toprağın aralıklarla havalandırılması ve yabani otlardan temizlenmesi gerekir. Lavanta fazla ilgi istemeyen bir bitkidir susuz koşullarda da verim alınabilir ancak kireçli ve organik madde miktarı fazla olan topraklarda veriminin artması sebebiyle dönemsel gübreleme işleminin aksatılmaması gerekir. Aynı zamanda toprağın PH oranı 6,5-8,3 aralığında olmalıdır. Lavantanın hasat zamanı çiçeklenme dönemidir ve hasat sabah erken saatlerde yapılmalıdır. Bunun sebebi güneş ışınlarının yoğun olduğu vakitlerde bal arıları tarlalarda dolanırlar ve hasat yapmak bu zorlaşır.
Lavanta çiçekleri güneş ışınlarına karşı hassastır ve bu sebeple suni kurutma yöntemi önerilmektedir. Güneşte kurutma lavanta çiçeğinin renk ve aromasına zarar vermektedir. Kurutma sonrasında lavanta çiçeği saplarından ayrılmaktadır eğer lavanta yağ üretiminde kullanılacak ise saplarından ayırmadan da kullanılabilmektedir. Lavanta bitkisinden ilk sene sadece % 30’larda bir verim alınmaktadır. Sonraki yıllarda bu oran katlanarak artmakta üçüncü yıldan sonra %100’ü bulmaktadır. Lavanta tarlalarında ekim zamanlarında traktör ve diğer ekipmanlara ihtiyaç duyulmamaktadır. Ancak hasat zamanlarında makine kullanılması maliyet ve zamandan kar sağlamaktadır.
Günümüzde en çok yetiştirilen lavanta türleri Lavandula Angustifolia ve Lavandula x Intermedia’dır. En yüksek verim veren cins Lavandula Angustifolia olarak bilinmekte ve bu türün çeşitleri en yaygın şekilde Bulgaristan’da yetiştirilmektedir. Lavandula Angustifolia yağ kalitesi en yüksek olan tür olarak bilinmektedir. Ayrıca lavantadan elde edilen yağlar arasında sadece Lavandula Angustifolia çiçeklerinden elde edilen yağlar insan sağlığında kullanılabilmektedir. Lavantalarda yağın kalitesini içerisinde yer alan linalool, linalil asetat ve kafur oranları belirlemektedir. ISO standartlarına göre lavanta uçucu yağı içeriğinde % 0.5 oranında kafur olması gerekmektedir. Türkiye’de lavanta yetiştiriciliğinin en yaygın olduğu iller arasında Edirne, Isparta, Burdur ve Çanakkale bulunmaktadır. Akdeniz, Marmara, Ege ve İç Anadolu Bölgeleri’nde de birçok ilde lavanta yetiştiriciliğinin artması için devlet destekli çalışmalar devam etmektedir. Lavanta esansiyel yağı tüm dünyada bilinen ve tercih edilen bir üründür. Hem sağlık, hem kozmetik sektöründe çok fazla tercih edilmektedir. Ayrıca lavanta üretiminin yapıldığı tarlalarda aynı zamanda arıcılık da yapılmaktadır. Lavanta balı arıların lavanta bitkisinin nektarından aldıkları özle elde ettikleri, kokusu ve aromasında lavantayı hissedeceğiniz açık renkli bir bal türüdür.
Comments